Mimar Kemaleddin, ya da tam adıyla Kemaleddin Bey, Türk mimarlık tarihinin en önemli isimlerinden biri. 1870 yılında İstanbul'da dünyaya gelen bu usta mimar, Osmanlı'nın son döneminden Cumhuriyet'in ilk yıllarına uzanan bir köprü gibiydi adeta.
Kemaleddin Bey'in hayatı, aslında bir geçiş döneminin hikâyesi. Osmanlı'nın son demlerinde yetişti, ama Cumhuriyet'in kuruluşuna da tanıklık etti. Bu yüzden onun mimarlığı, hem geleneksel Osmanlı mimarisinin izlerini taşır, hem de modern çizgiler barındırır. Yani o, iki dünya arasında köprü kuran bir mimar.
En ünlü eserlerinden biri, İstanbul'daki Vakıf Han'dır. Bu bina hakkında şöyle demişti:
"Bu han, geçmişimizin ihtişamını geleceğe taşıyan bir eserdir. Her tuğlasında, her süslemesinde atalarımızın ruhu var."
Bu sözler, onun mimarlık anlayışını çok güzel özetliyor bence. Kemaleddin Bey, geleneksel Türk mimarisini modern ihtiyaçlara uyarlama konusunda ustaydı.
Mimar Kemaleddin'in bir diğer önemli eseri, Ankara'daki Gazi Eğitim Enstitüsü'dür (şimdiki Gazi Üniversitesi). Bu yapı, onun "Milli Mimari Rönesansı" olarak adlandırdığı akımın en güzel örneklerinden biri. Burada geleneksel Osmanlı mimarisinin öğelerini modern bir yorumla sunmuştu.
Kemaleddin Bey'in mimarlık felsefesi, geçmişle geleceği, gelenekle modernliği buluşturma üzerine kuruluydu. O, mimarlığı sadece bina yapmak olarak görmezdi. Bir yazısında şöyle demiş:
"Mimarlık, bir milletin ruhunu taşlara nakşetme sanatıdır. Her yapı, geçmişin birikimini geleceğe taşıyan bir köprüdür."
Bu sözler, onun mimarlığa nasıl derin bir anlam yüklediğini gösteriyor.
Mimar Kemaleddin, aynı zamanda bir eğitimciydi. Uzun yıllar Sanayi-i Nefise Mektebi'nde (şimdiki Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ders verdi. Öğrencileri ona sadece "Hoca" derdi. Onun dersleri, sadece teknik bilgi aktarımı değil, aynı zamanda bir kültür ve tarih yolculuğuydu.
Ne yazık ki Kemaleddin Bey'in hayatı erken bitti. 1927 yılında, henüz 57 yaşındayken vefat etti. Ama onun mirası, tasarladığı binalarda ve yetiştirdiği öğrencilerde yaşamaya devam ediyor.
Mimar Kemaleddin'in hikâyesi, bana her zaman köklerimize sahip çıkarken geleceğe de açık olmanın önemini hatırlatır. O, geleneksel mimarimizi modern çağa taşımayı başarmış bir ustaydı. Belki de onun bu yaklaşımı, günümüz mimarlarına da ilham olabilir.
Kemaleddin Bey'in eserleri, İstanbul'dan Ankara'ya, Edirne'den Konya'ya kadar Türkiye'nin dört bir yanında hâlâ ayakta. Her biri, onun vizyonunun ve ustalığının birer kanıtı. Bu yapılara her baktığımda, bir mimarın tutkusu ve yeteneğiyle neler yapabileceğini düşünürüm.
Mimar Kemaleddin, Türk mimarlık tarihinin en önemli isimlerinden biri olarak her zaman hatırlanacak.
